ယဉ်ကျေးမှု မပျောက်အောင် ထိန်းသိမ်းထားသည့် အဝေးရောက် ဝီဂါများ

Far From Xinjiang, Uyghurs Keep Their Culture Alive Photo: VOA

VOA:-

ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ မြူးနစ်မြို့ အနောက်တောင်ပိုင်းရှိ အဆောက်အအုံတခုတွင် ဝီဂါကလေးငယ်များသည် တရုတ်နိုင်ငံတွင် တားမြစ်ထားသည့် ၎င်းတို့၏ မိခင်ဘာသာစကားကို သင်ယူရန် စနေနေ့တိုင်း စုဝေးလေ့ရှိသည်။ မကြာသေးမီက နံနက်ခင်းတခုတွင် ကြောင်နှင့်ဆိတ်ဆိုသည့် စကားလုံးများကို သင်ပေးရန် ဆရာက တိရစ္ဆာန်အသံ လုပ်ပြသည့်အခါ အငယ်ဆုံးအတန်းမှ ကလေးငယ်များမှာ ရယ်မောပျော်ရွှင်နေကြသည်။ အဆင့်မြင့်တန်းများတွင် ဝီဂါစာပေကို မိတ်ဆက်သင်ကြားပေးလျက်ရှိသည်။ ကလေးအများစုမှာ ၎င်းတို့၏ ဇာတိမြေဖြစ်သော ရှင်းကျန်းဒေသသို့ မရောက်ဖူးကြပေ။

ရှင်ကျန်းတွင် ကာလရှည် ခြိမ်းခြောက်ခံနေရသည့် လူမျိုးစုတစု၏ ဘာသာစကားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းသည့်အနေဖြင့် ပြုလုပ်သော ယင်းကဲ့သို့ သင်တန်းများသည် ရှင်းကျန်းဒေသအတွင်း ဝီဂါယဉ်ကျေးမှုကို ဖျက်ဆီးရန် လုပ်ဆောင်နေသော တရုတ်အစိုးအား ဆန့်ကျင်ဖီဆန်သည့် လုပ်ရပ်ဖြစ်သည်။

“ဘာသာစကားက မိမိတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာဖြစ်ပါတယ်။ ဘာသာစကားသာမရှိရင် ဝီဂါလို့ပြောနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး” ဟု ဆရာမဖြစ်သူ ဆာလာမတ် ဟာရှင်းမ်က VOA သတင်းဌာနသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ထူထောင်ခဲ့သည့် အဆိုပါကျောင်းသည် မျိုးဆက်သစ်များအပေါ် အလေးထားသည်။ “မိမိတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်စရိုက်လက္ခဏာတွေကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ဖို့ မျိုးဆက်သစ်တွေထံ လက်ဆင့်ကမ်းပေးနေတာဖြစ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းကဆိုသည်။

တရုတ်အစိုးရ၏ တရုတ်ဇာတ်သွင်းခြင်း မူဝါဒများတွင် ဝီဂါကလေးငယ်များအား ကျောင်းတွင် ၎င်းတို့၏ မိခင်ဘာသာစကား သင်ယူမှုကိုတားမြစ်ခြင်းနှင့် ဝီဂါကလေးငယ် ဦးရေ ၉၀၀,၀၀၀ ခန့်ကို ဘော်ဒါကျောင်းများသို့ အတင်းအဓမ္မ တက်ရောက်စေခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။

ယင်းလုပ်ရပ်များနှင့် အခြားဆောင်ရွက်ချက်များကြောင့် တရုတ်အစိုးရသည် နိုင်ငံအနောက်မြောက်ပိုင်းရှိ ရှင်ကျန်းဒေသတွင် နေထိုင်သည့် မွတ်စလင်များစုဖြစ်သော ဝီဂါတိုင်းရင်းသားများအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနှင့် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ကျူးလွန်သော ရာဇဝတ်မှုများ ကျူးလွန်ကြောင်း ပြည်ပ အစိုးရအများအပြားက စွပ်စွဲထားသည်။ ဝီဂါအများစုက အရှေ့တာကစ္စတန် သို့မဟုတ် ဝီဂါဒေသဟုခေါ်သည့်

ယင်းဒေသတွင် အမှားအယွင်းတစုံတရာ ပြုလုပ်ထားခြင်းမရှိကြောင်း တရုတ်အစိုးရက ကာလကြာရှည်စွာ ငြင်းဆိုထားသည်။

ပြည်ပရောက် ဝီဂါအုပ်စုများအတွက် မြူးနစ်မြို့သည် နိုင်ငံရေးဘူမိနက်သန်အဖြစ် ဆယ်စုနှစ်များစွာ တည်ရှိခဲ့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံတောင်ပိုင်းမြို့ဖြစ်သော မြူးနစ်မြို့ရှိ ဝီဂါ ဘာသာစကားနှင့် အကသင်တန်းများ၊ ဝီဂါစားသောက်ဆိုင်များ၊ တရုတ်ကောင်စစ်ဝန်ရုံး အပြင်ဘက်တွင် လူများစွာပါသည့် ဆန္ဒပြပွဲများ၊ အဖွဲ့အစည်းကို စည်းလုံးစေသည့် ခိုင်မာသော အသိုင်းအဝိုင်း စိတ်ဓာတ်များက ယင်းအချက်ကို သက်သေခံနေသည်။

“မြူးနစ်အသိုက်အဝန်းဟာ ဝီဝါလူထုအတွက် စံနမူနာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါက အရှေ့တာကစ္စတန်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းငယ်လေးတစ်ခုပါ။ ကိုယ့်ဇာတိမြေကို ပြန်ရောက်နေသလို ခံစားရပါတယ်” ဟု အခြား ဘာသာစကား ဆရာတဦးဖြစ်သူ အဗ္ဗဒူဝေလီ တာဆမ်က VOA သတင်းဌာနသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

“မြူးနစ်မြို့မှာနေထိုင်တဲ့ ဝီဂါအများစုက ဝီဂါယဉ်ကျေးမှုနဲ့ နိုင်ငံရေးမှာ တက်တက်ကြွကြွ ပါဝင်ကြပါတယ်” ဟု ကမ္ဘာ့ဝီဂါကွန်ဂရက်အဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်လ်ကွန်အီဆာက ပြောကြားခဲ့သည်။ အများစုမှာ မိမိတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုကို မပျောက်ကွယ်အောင် ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် မိဘများနှင့် သတင်းများမှတဆင့်သာ ရှင်းကျန်းဒေသအကြောင်းကို သိရှိထားသည့် မျိုးဆက်သစ်များထံ ယဉ်ကျေးမှုကို လက်ဆင့်ကမ်းရန် တာဝန်ရှိသည်ဟု ခံယူထားကြသည်။

ဘာသာစကားသင်တန်းများသည် ဝီဂါယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုတွင် အဓိက အစိတ်အပိုင်းတရပ် ဖြစ်သည်။ တရုတ်အစိုးရသည် ဝီဂါဘာသာစကားကို ဟန်လူများစုအတွင်းသို့ အတင်းအဓမ္မပေါင်းစည်းရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ပစ်မှတ်ထား၍ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အားထုတ်ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။

တရုတ်အစိုးရသည် ရှင်းကျန်းဒေသတွင် ယဉ်ကျေးမှုအလေ့အထ အချို့ကို တားမြစ်ထားသည်။ အရာအားလုံးအဆင်ပြေ ချောမွေ့နေပါသည်ဆိုပြီး ဂုဏ်သိက္ခာ အဖတ်ဆည်နိုင်ရန် အချို့သော ယဉ်ကျေးမှုများကို ရွေးချယ်၍ ခရီးသွားဧည့်သည်များကို ဆွဲဆောင်သည့်အရာဖြစ် ပြောင်းလဲပစ်ခဲ့ကြောင်း ဝီဂါအခွင့်အရေးဆိုင်ရာအဖွဲ့များက ပြောကြားထားသည်။ ယင်းလုပ်ဆောင်ချက် တစိတ်တပိုင်းအနေဖြင့် ပျော်ရွှင်စွာ ကခုန်နေသော ဝီဂါများအဖြစ် ပုံဖော်ရန် အာဏာပိုင်များက စင်မြင့်ထက်တွင် ကပြဖျော်ဖြေစေခဲ့သည်။

အစားအသောက်သည်လည်း ဝီဂါယဉ်ကျေးမှုအတွက် အခြေခံကျသော နောက်ထပ်အချက်တခု ဖြစ်သည်။ မြူးနစ်မြို့ရှိ အဆောက်အအုံများစွာသည် အမိမြေသို့ ပြန်ရောက်နေသည့် ခံစားမှုအရသာမျိုး ပေးစွမ်းနိုင်သည်။

ကက်ရှ်ဂါမြို့ဇာတိဖြစ်သော ဆိုပေါဟာဂျင်သည် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် Tengri Tagh ဝီဂါစားသောက်ဆိုင်ကို မဖွင့်လှစ်မီ ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုကြာ မြူးနစ်မြို့တွင် နေထိုင်ခဲ့သည်။ မြူးနစ်မြို့ရှိ ဝီဂါစားသောက်ဆိုင်များသည် ဝီဂါများအား အမိမြေကို အမှတ်တရရှိစေသည့် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းဖြစ်ကြောင်း ဟာဂျင်က ပြောကြားခဲ့သည်။ ထမင်းလေးတနပ်သည်ပင်လျှင် ဖောက်သည်များအား ၎င်းတို့ ပြန်ရောက်ရန် မသေချာတော့သည့် မိုင်ထောင်ချီဝေးသော အမိမြေသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိသွားသလို ခံစားရစေရန် ကူညီပေးနိုင်ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။