Newsbreak
အမေရိကန်အင်ပါယာကို အခြားသော အရာတိုင်းထက် ပို၍ ထိခိုက်ပျက်စီးစေခဲ့သည့် အရာက ယင်း၏ ငွေကြေးဖြစ်သည်။ ၁၉၇၁ တွင် အမေရိကန်သည် ဒေါ်လာနှင့် ရွှေ ချိတ်ဆက်မှုကို ရုတ်တရက် ပယ်ဖျက်ပြီး ရွှေကဲ့သို့ အဖိုးတန်အရာပစ္စည်းတခုခုဖြင့် ပံ့ပိုးထားခြင်းမရှိသည့် စက္ကူသက်သက် အစိုးရထုတ်ငွေစက္ကူအဖြစ် ပြောင်းလဲရောက်ရှိစေခဲ့ချိန်တွင် ယင်းက ဘဏ္ဍာရေး ပျက်ကိန်း စက်ယန္တရားတခုကို စတင်အသက်သွင်းစေခဲ့သည်။
အချိန်အတော်ကြာ ယင်းက အမေရိကန်များနှင့် နိုင်ငံခြားသားများအတွက် “မတန်တဆ အခွင့်ကောင်းတခု”၊ ကောင်းကျိုးတခုနှင့် ဆင်တူသည့်ပုံပေါ်ခဲ့သည်။ မိမိတို့အနေဖြင့် အရာကိစ္စတို့ကို ပြုလုပ်ရန်မလိုခဲ့ဘဲ မိမိတို့သည် ငွေကို ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ဒေါ်လာသည် ကမ္ဘာ့ “အရန်ငွေကြေး” ဖြစ်သည့်အတွက် အခြားနိုင်ငံများက ယင်းကို လိုလိုချင်ချင် ယူခဲ့သလို ယုတ်စွအဆုံး မိမိတို့၏ ငွေချေးစာချုပ်များကို ပိုမို ဝယ်ယူခြင်းအားဖြင့် ယင်းကို မိမိတို့ထံ ပြန်လည်ချေးခဲ့သည်။ သို့သော် လက်ရှိတွင် ငွေစက္ကူ၏ ကြီးမားသည့် အားနည်းချက်က (နောက်ထပ် တဖန်) ပေါ်လွင်ထင်ရှားလာသည်။ ယင်းကို သဘောရှိ ထုတ်လုပ်နိုင်သည် ဖြစ်သည့်အတွက် ယင်းကို သဘောရှိ ထုတ်ချေးပေးနိုင်သည်။ သို့သော် အကျပ်အတည်းအချိန်ကာလတွင် ယင်းသည် ယင်းဘာသာ ရပ်တည်နိုင်စွမ်း မရှိပေ။
အမေရိကန်သည် ပိုင်ဆိုင်မှုအာမခံ (asset) ဖြင့် ပံ့ပိုးသော ငွေ (ရွှေဖြင့် ပံ့ပိုးသော ဒေါ်လာ) စနစ်အဖြစ်မှ အစိုးရ၏ ယုံကြည်မှု၊ အသိအမှတ်ပြုမှုဖြင့် ပံ့ပိုးသော စနစ် (အမေရိကန်အစိုးရထံမှ IOU ဖြင့် ပံ့ပိုးသော ဒေါ်လာ) သို့ ပြောင်းလဲချိန်တွင် ယင်းသည် အားထားမှီတွယ်ရာကို ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ ရွှေသည် အကန့်အသတ်ရှိပြီး တန်ဖိုးကြီးသည်။ လူများက ယင်းကို ဂရုတစိုက် ရှိကြသည်။ လေပြင်းထန်ချိန်တွင် ယင်းက အလျင်အမြန် ထိန်းထားသည်။
ထုံးစံအားဖြင့် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရချိန် သို့မဟုတ် အကျပ်အတည်းတခုအတွင်းတွင် ဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းပြီး ငွေက ပို၍ တန်ဖိုးရှိလာသည်။ လူတို့သည် ၎င်းတို့ အမှားလုပ်ခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိကြသည်။ အလားအလာများနှင့် ထင်ကြေးမှန်းဆခြင်းများတွင် ယုံကြည်ကြသူများသည် ငွေများ ဆုံးရှုံးသည်။ ပိုင်ဆိုင်မှုအာမခံတန်ဖိုးများ ကျဆင်းသည်။ အစစ်အမှန်ငွေကြေး ရှိသူများသည် သောကဖိစီးသော ပိုင်ဆိုင်မှုအာမခံများကို သိမ်းကျုံးဝယ်နိုင်ပြီး လုပ်ငန်းကို ပြန်သွားနိုင်သည်။ သို့သော် အစိုးရထုတ်ငွေကြေးစနစ်တခုတွင် အမေရိကန် ငွေချေးစာချုပ်များတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားသည့် စနစ်၏ အလည်ဗဟိုရှိ အရန်ငွေကြေးများသည် ပို၍ တန်ဖိုးရှိလာခြင်း မရှိဘဲ ယင်းတို့က ကွယ်ပျောက်သွားသည်။
အမေရိကန်ဘဏ်များသည် အသိအမှတ်ပြုလက်ခံခြင်းမရှိသည့် ဆုံးရှုံးမှုများအဖြစ် ဒေါ်လာ ၆၈၅ ဘီလီယံခန့် ရှိသည်။ အဆိုပါ အရန်ငွေများသည် စင်စစ်အားဖြင့် ခိုင်မာစိတ်ချရသည့် ပိုင်ဆိုင်မှုအာမခံတခု မဟုတ်ဘဲ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးသော မြီစားနိုင်ငံက ယင်း၏ကြွေးမြီများကို ယင်း၏ ကိုယ်ပိုင် အစိုးရထုတ်ငွေကြေးဖြင့် ဆပ်မည်ဟု ကတိပြုထားသည့် စိတ်မချရသည့် ချေးငွေတခုဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင် ၎င်းတို့အနေဖြင့် ယင်းတို့က ယင်းတို့အတွက် ပေးချေခဲ့ရသမျှလောက် တန်ဖိုးမရှိဆိုသည်ကို တွေ့ရှိကြသည်။ ဘဏ်များ ဘာလုပ်နိုင်မည်လဲ။ လက်ရှိတွင် “မမေးနဲ့၊ မပြောနဲ့” ဟူ၍သာ ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ မျှော်လင့်နေသည်မှာ ဗဟိုဘဏ်က ယခုနှစ်တွင် အတိုးနှုန်းများ လျှော့ချပေးလိမ့်မည် ဖြစ်ပြီး ယင်းနောက် အရာကိစ္စများက ပုံမှန် ပြန်ဖြစ်သွားမည် ဖြစ်ကာ ၎င်းတို့၏ ငွေချေးစာချုပ်များ၏ တန်ဖိုးများကို ထောက်ကူနိုင်စေလိမ့်မည်ဟုသာ ဖြစ်သည်။
တရုတ်၏ အနှုတ်လက္ခဏာဆောင် ယုံကြည်မှု စက်ဝန်း
ယင်းက အမေရိကန်အတွက် ပြဿနာသက်သက်သာ မဟုတ်ပေ။ ယင်းက တရုတ်အတွက်လည်း ကြီးမားသည့် ပြဿနာကြီးတခု ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်တို့အနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ အစိုးရထုတ်ငွေစက္ကူသစ်များဖြင့် ၎င်းတို့ မတတ်နိုင်သည့်အရာများကို ဝယ်ယူနိုင်မည်ဟု ထင်ခဲ့ကြသည်။ တရုတ်သည် လူများကို ပစ္စည်းများ ဝယ်ယူစေရန် ပိုက်ဆံ ထုတ်ချေးခြင်းအားဖြင့် လူများကို ထုတ်ကုန်များ ရောင်းချနိုင်သည်ဟု ထင်မြင်ခဲ့သည်။
တရုတ်စက်ရုံများသည် ကုန်ချောထုတ်ကုန်များကို နည်းပါးသော နှုန်းထားများဖြင့် ထုတ်လုပ်ပြီး ကမ္ဘာတဝန်း လူသုံးကုန်(စားသုံးကုန်) ဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းခဲ့သည်။ ယင်းက တရုတ် ပို့ကုန်တင်ပို့သူများကို ငွေကြေးအများအပြား၊ မရောင့်ရဲနိုင်လုနီးပါး အကောင်းမြင်မှုတခုနှင့်အတူ ကျန်ရစ်စေသည်။ ၎င်းတို့သည် စီးပွားရေး စည်ပင်တိုးတက်ခြင်းက ဆက်ရှိမည်ဟု အားကိုးလျက်ဖြင့် ပို၍ ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းရှိ၊ အကျိုးရှိသော လုပ်နိုင်စွမ်းဖြင့် သုံးစွဲ၊ ချေးယူ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့ကြသည်။ စီးပွားရေးများက ၎င်းတို့ မကြာသေးခင်က ကြုံတွေ့ခဲ့ရသမျှ အခြေအနေတိုင်းကို ချိန်ညှိကြသည်။ ကမ္ဘာတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသမျှ အမြန်ဆုံး တိုးတက်ပြန့်ကားမှု နှစ် ၄၀ တာကာလနောက်တွင် တရုတ်၏ ရင်းနှီးငွေ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အများအပြားက လက်ရှိတွင် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုဆိုင်ရာ ဖြစ်နိုင်ခြေမရှိသော မြင့်မားသော နှုန်းထားများအပေါ် မှီခိုနေရသည်။
စည်ပင်တိုးတက်ခြင်းက အဆုံးသတ်ကို ရောက်လာခြင်းနှင့်အတူ တရုတ်တို့အတွက် ရောင်းမထွက်သော တိုက်ခန်းများ၊ အသံတိတ်သွားသော စက်ရုံများ၊ လူမရှိသော ရထားများ၊ ဒေါ်လာဘီလီယံနှင့်ချီ ရှိသည့် ကြွေးမြီများဖြင့် ကျန်ရစ်စေသည်။ တရုတ်၏ တန်ဖိုးနည်း၊ ပေါများသော အလုပ်သမားလူစုကလည်း လုံးလုံးလျားလျား ကုန်ခန်းပြီး လုပ်ခများက ထိုးတက်ခဲ့သည်။
ချေးငွေကို အကျိုးအရှိဆုံး အသုံးပြုမှုများက ပြည့်အီသွားခြင်းနှင့်အတူ ငွေကြေးသစ်များက အကျိုးမဖြစ်ထွန်းသော ဈေးကစားခြင်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ အပေါ်ယံလျှပ်သည့် လုပ်ဆောင်ချက်များသို့ စီးဝင်ကြောင်း အကဲခတ်တဦးဖြစ်သည့် ချားလ်စ် ဟုချ် စမစ်က ထောက်ပြသည်။
ဒေါ်လာ ဘီလီယံ၊ ထရီလီယံနှင့်ချီ ရှိနိုင်သည့် အကျိုးမဖြစ်ထွန်းသော ထင်ကြေးပေးမှန်းဆခြင်းများနှင့်အတူ တရုတ်သည် လက်ရှိတွင် ချေးငွေ အရည်ပျော်ကျခြင်းအခြေအနေနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ယင်း၏ ငွေကြေးများက ယင်း၏ ဖောက်သည်များ၊ ပိုင်ဆိုင်မှုအာမခံတန်ဖိုးများနှင့်အတူ ပျောက်ကွယ်လျက် ရှိသည်။
ယင်းက ဘာလုပ်နိုင်မည်နည်း။၊ အမေရိကန်လုပ်သလို အစိုးရထုတ်ငွေကြေးကို နောက်ထပ် အစိုးရထုတ်ငွေကြေးများ ဖြင့် အစားထိုးမည်လား။ ယင်းက ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး၏ နယ်ပယ်အလုံးစုံ လွှမ်းမိုးမှုအတွက် တရုတ်၏ မောင်းနှင်မှု အဆုံးသတ် မဟုတ်သည်က သေချာသလောက် ဖြစ်ပြီး ယင်းက ၁၉၇၉-၂၀၂၁ စည်ပင်တိုးတက်မှု အဆုံးသတ်တခုနှင့် တူသည်က သေချာနေသည်။
